Trầm cảm là một căn bệnh rất thực tế và có thể điều trị được. Nhưng những lầm tưởng, hiểu lầm và kỳ thị vẫn tiếp tục là rào cản đối với việc điều trị của nhiều người, và hậu quả của chứng trầm cảm không được điều trị có thể đe dọa đến tính mạng. Mặt khác, hiểu sự thật về trầm cảm có thể cứu sống. Dưới đây là bảy điều mọi người nên biết về trầm cảm và các rối loạn liên quan đến trầm cảm .

1. Không phải lúc nào trầm cảm cũng có lý do "tốt"

Đôi khi mọi người trở nên trầm cảm vì những lý do có vẻ như là "chính đáng" có thể họ bị mất việc hoặc một người thân của họ qua đời… nhưng với bệnh trầm cảm lâm sàng, không nhất thiết phải có lý do cho cảm giác của bạn. Các chất hóa học trong não chịu trách nhiệm kiểm soát tâm trạng có thể mất cân bằng khiến bạn cảm thấy tồi tệ mặc dù mọi thứ trong cuộc sống của bạn đang diễn ra tốt đẹp.

2. Nhiều yếu tố có thể gây ra trầm cảm

Nguyên nhân của chứng trầm cảm vẫn chưa được hiểu hoàn toàn, nhưng người ta tin rằng lời giải thích tốt nhất cho nó là nó có thể được gây ra bởi sự kết hợp của các yếu tố, chẳng hạn như xu hướng di truyền cơ bản đối với tình trạng bệnh và một số yếu tố môi trường có thể hoạt động như các yếu tố gây ra.

3. Một số nguyên nhân phổ biến của bệnh trầm cảm

Có cha hoặc mẹ và ông bà bị trầm cảm làm tăng nguy cơ trầm cảm, cho thấy di truyền đóng một vai trò quan trọng. Tỷ lệ trầm cảm cũng cao hơn ở những người có tiền sử sử dụng chất kích thích. Các yếu tố khác có liên quan đến trầm cảm bao gồm sự mất cân bằng hóa học trong não , nội tiết tố, thay đổi theo mùa, căng thẳng và chấn thương.

Mất cân bằng hóa học não

Trầm cảm có liên quan đến sự mất cân bằng trong các chất dẫn truyền thần kinh ảnh hưởng đến việc điều chỉnh tâm trạng. Điều này bao gồm dopamine, serotonin và norepinephrine. Lý thuyết cho rằng có quá nhiều hoặc quá ít chất dẫn truyền thần kinh này có thể gây ra (hoặc góp phần vào) trầm cảm.

Nội tiết tố

Bất kỳ sự thay đổi nào trong quá trình sản xuất hoặc chức năng của hormone ví dụ như: mang thai, kinh nguyệt, mãn kinh hoặc các vấn đề về tuyến giáp đều có thể góp phần gây ra trầm cảm.

Thay đổi theo mùa

Rối loạn trầm cảm chủ yếu với các kiểu theo mùa (rối loạn cảm xúc theo mùa) được kích hoạt bởi sự gián đoạn trong nhịp sinh học của cơ thể. Sự thay đổi về mùa cũng có thể làm gián đoạn giấc ngủ, khiến tâm trạng chán nản.

Căng thẳng và chấn thương

Mất người thân, chấn thương và lạm dụng, căng thẳng mãn tính và những thay đổi lớn trong cuộc sống (chẳng hạn như ly hôn hoặc mất việc) có thể gây ra trầm cảm. Các nhà nghiên cứu đổ lỗi cho điều này là do mức độ cao của hormone cortisol được tiết ra trong thời gian căng thẳng, đau thương này. Cortisol ảnh hưởng đến chất dẫn truyền thần kinh serotonin và có thể gây ra trầm cảm.

4. Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm của bạn

Trầm cảm không chỉ là nỗi buồn bình thường. Buồn bã là một phần của con người, một phản ứng tự nhiên trước những hoàn cảnh đau thương. Tất cả chúng ta đều sẽ trải qua nỗi buồn vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời. Tuy nhiên, trầm cảm là một căn bệnh có nhiều triệu chứng hơn là tâm trạng không vui.Khi nỗi buồn chuyển thành trầm cảm, có một số dấu hiệu cho thấy, bao gồm:

• Thay đổi về cảm giác thèm ăn, cân nặng và giấc ngủ
• Giảm ham muốn tình dục
• Cảm thấy lo lắng, tuyệt vọng hoặc bất lực
• Cảm thấy cáu kỉnh và bồn chồn
• Cảm giác buồn dai dẳng hoặc tâm trạng "trống rỗng"
• Các triệu chứng về thể chất (chẳng hạn như đau đầu, các vấn đề về tiêu hóa, đau nhức cơ thể và đau đớn) không thuyên giảm khi điều trị
• Mất hứng thú với những hoạt động mà bạn đã từng yêu thích
• Năng lượng thấp hoặc cảm giác mệt mỏi
• Khó tập trung, ghi nhớ và ra quyết định

Thật không may, bạn không thể thoát khỏi trầm cảm. Nếu bạn nhận ra những dấu hiệu này, hãy tìm kiếm sự trợ giúp từ chuyên gia tâm lý hoặc sức khỏe tâm thần.

5. Trẻ em không có miễn dịch với bệnh trầm cảm

Chúng ta luôn tin rằng thời thơ ấu luôn là khoảng thời gian vui vẻ, vô tư trong cuộc sống của chúng ta. Mặc dù trẻ em không gặp phải những vấn đề giống như người lớn, như căng thẳng liên quan đến công việc hoặc áp lực tài chính, nhưng điều này không có nghĩa là chúng không thể gặp trầm cảm. Thời thơ ấu mang đến những căng thẳng độc đáo của riêng nó, chẳng hạn như bắt nạt và đấu tranh để được bạn bè chấp nhận.

Những điều cha mẹ nên biết về chứng trầm cảm ở trẻ em

Trầm cảm là một căn bệnh thực sự

Bạn không yếu đuối hay điên rồ. Trầm cảm là một căn bệnh thực sự mà các nhà nghiên cứu tin rằng nguyên nhân chủ yếu là do sự mất cân bằng một số chất hóa học trong não của bạn được gọi là chất dẫn truyền thần kinh. Một số chuyên gia thậm chí còn bắt đầu coi trầm cảm là một bệnh toàn thân .

Các chất dẫn truyền thần kinh sau đây đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh tâm trạng của bạn cũng như tham gia vào nhiều chức năng khác trên toàn cơ thể:

• Dopamine : Giúp điều chỉnh cảm xúc, trí nhớ, suy nghĩ, động lực và phần thưởng
• Norepinephrine : Điều gì làm cho nhịp tim và huyết áp của bạn bị đau khi phản ứng "chiến đấu hoặc bay" hoặc thời gian căng thẳng
• Serotonin : Hóa chất "tạo cảm giác dễ chịu" giúp điều chỉnh tâm trạng của bạn và đóng một vai trò trong cảm giác hạnh phúc tổng thể của bạn

Các nhà nghiên cứu đang tiếp tục tìm hiểu thêm về nguyên nhân gây ra sự mất cân bằng này cũng như các chất dẫn truyền thần kinh khác như acetylcholine , GABA và glutamate, cũng có thể đóng một vai trò trong bệnh trầm cảm.

6. Bệnh trầm cảm có thể điều trị được

Có một số lựa chọn điều trị rất hiệu quả cho bệnh trầm cảm, bao gồm thuốc và liệu pháp tâm lý. Ngoài ra, có những phương pháp điều trị mới đang được phát triển liên tục chứng minh được hiệu quả trong những trường hợp các phương pháp điều trị khác đã thất bại.

Mặc dù phương pháp điều trị của bạn nên được điều chỉnh để phù hợp nhất với các triệu chứng và sức khỏe tổng thể của bạn, nhưng sự kết hợp của thuốc,  liệu pháp tâm lý và thay đổi lối sống thường được sử dụng để giúp giảm bớt các triệu chứng của bệnh trầm cảm.

Trị liệu

Tùy thuộc vào tình huống cụ thể của bạn, bạn có thể tham gia vào liệu pháp tâm lý cá nhân, nhóm, gia đình hoặc cặp đôi. Trong khi có nhiều loại phương pháp điều trị, những phương pháp sau đã được nghiên cứu chứng minh để điều trị chứng trầm cảm:

• Kích hoạt hành vi
• Liệu pháp nhận thức - hành vi
• Liệu pháp giữa các cá nhân
• Liệu pháp giải quyết vấn đề
• Liệu pháp tâm động học
• Liệu pháp kỹ năng xã hội
• Tư vấn hỗ trợ
• Thuốc

Đặc biệt khi được sử dụng kết hợp với liệu pháp tâm lý, có nhiều loại thuốc đã được chứng minh là có hiệu quả trong điều trị trầm cảm. Một lần nữa, vì điều trị trầm cảm không phải là một cách tiếp cận phù hợp với tất cả, nên có thể mất một số lần thử và sai để tìm ra loại thuốc làm giảm các triệu chứng của bạn với ít tác dụng phụ nhất.

Thay đổi lối sống

Ngoài liệu pháp và thuốc, có một số thay đổi lối sống có thể giúp bạn kiểm soát tốt hơn các triệu chứng trầm cảm cũng như tác dụng phụ của thuốc. Dưới đây là một số lĩnh vực cần tập trung vào, nhưng trước tiên hãy tham khảo ý kiến ​​chuyên gia sức khỏe tâm thần của bạn để tìm hiểu xem chúng có phù hợp với bạn không.

• Chế độ ăn uống : Không có chế độ ăn uống chữa khỏi bệnh trầm cảm, nhưng có một số loại thực phẩm bạn có thể ăn (và tránh) có vai trò trong việc điều chỉnh tâm trạng và cảm xúc. Thực phẩm đã qua chế biến, rượu, caffein, đường và ngũ cốc tinh chế có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của bạn trong khi thực phẩm toàn phần như trái cây và rau, cá, 7  con gà tây, thịt gà, đậu, quả hạch và hạt có thể mang lại lợi ích thúc đẩy tâm trạng.
• Tập thể dục: Một buổi tập luyện tốt có thể giúp cải thiện tâm trạng của bạn, giảm căng thẳng và giảm bớt các triệu chứng của bệnh trầm cảm. 8  Các loại bài tập mà bạn chọn nên được dựa trên mức độ tập thể dục, sức khỏe của bạn, và sở thích. Thói quen của bạn có thể bao gồm tập thể dục nhịp điệu (chẳng hạn như chạy bộ, bơi lội, đạp xe, đi bộ nhanh, huấn luyện viên elip) và các bài tập thể dục tâm trí như yoga và thái cực quyền.
• Quản lý căng thẳng : Căng thẳng có thể gây ra trầm cảm và làm tăng các triệu chứng của nó. Những thói quen lâu dài như dinh dưỡng tốt, tập thể dục thường xuyên, ngủ hợp lý và thiền định sẽ xây dựng khả năng phục hồi. Kết hợp các kỹ thuật quản lý căng thẳng hàng ngày khi bạn tìm thấy điều phù hợp với mình. Một nhóm hỗ trợ hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần có thể cung cấp những ý tưởng hữu ích.

7. Trầm cảm không được điều trị là nguyên nhân phổ biến dẫn đến tự tử

Việc chẩn đoán và điều trị trầm cảm thích hợp là rất quan trọng trong việc ngăn ngừa các vụ tự tử . Theo Liên minh Quốc gia về Bệnh Tâm thần, 45% những người tự tử đang mắc một số loại bệnh tâm thần. Và điều này bao gồm những người bị trầm cảm chưa được chẩn đoán, chưa được điều trị hoặc chưa được điều trị.

Nếu bạn hoặc ai đó bạn yêu bị trầm cảm

Nếu bạn hoặc người bạn yêu thương đang có dấu hiệu trầm cảm, bạn có thể băn khoăn không biết phải thực hiện những bước nào. Bạn có thể muốn bắt đầu bằng cách tìm hiểu thêm về bệnh trầm cảm, bao gồm các triệu chứng và cách điều trị cũng như những lầm tưởng, hiểu lầm và kỳ thị. Điều này có thể cung cấp một bức tranh tốt hơn về những gì sẽ xảy ra và khiến bạn trở thành một bệnh nhân hoặc người chăm sóc được hiểu rõ hơn.

Bạn cũng nên đặt lịch hẹn với chuyên gia tâm lý mà bạn tin tưởng, sẽ đánh giá hiện trạng tâm lý giúp bạn để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời khi bạn cảm thấy đang gặp những vấn đề mà chúng tôi vừa nêu trên.

Biên tập: Nguyen Nhung